Các nội dung chính
Chúng ta may mắn được sống trong một thời đại mà tổng kiến thức của con người có sẵn chỉ với “một lần bấm nút” trên Google. Trong lịch sử, chúng ta chưa bao giờ có thể tiếp cận lượng lớn thông tin như vậy. Thế nhưng, không phải tất cả những gì ngoài kia đều giống như những gì tưởng tượng. Vì vậy, sau đây là một vài chiến lược để giúp điều hướng suy nghĩ theo cách của bạn đúng đắn, giúp rèn luyện tư duy phản biện của bạn. Và tránh “tách ra khỏi con đường” với mọi người trên đường đi
1. Nhận thức rõ ràng về “thiên kiến xác nhận” (confirmation bias)
Tất cả chúng ta đều tận hưởng những dopamine ngọt ngào và cảm giác như chúng ta đúng. Trong các thí nghiệm lặp đi lặp lại, các nhà tâm lý học đã chỉ ra rằng chúng ta có nhiều khả năng chấp nhận điều gì đó làm bằng chứng nếu nó xác nhận những gì chúng ta đã nghĩ rằng chúng ta đã biết. Và có nhiều khả năng giảm sự tin tưởng vào thông tin nếu nó mâu thuẫn với quan điểm của chúng ta.
Đó là những gì được gọi là “thiên kiến xác nhận“. Đó là một trong những “định kiến nhận thức” (cognitive biases) quan trọng mà con người mắc phải. Nó hoạt động trong vô thức, và ảnh hưởng đến khả năng xử lý thông tin của chúng ta. Điều này đặc biệt đúng đối với các vấn đề liên quan đến cảm xúc. Nhưng nó có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Vì vậy, đừng vội vàng quyết định. Và hãy tích cực chuẩn bị để thay đổi suy nghĩ của bạn.
2. Chấp nhận những khác biệt và phức tạp (nuance & complexity)
Vì vậy, nhiều cuộc thảo luận diễn ra trên các nền tảng truyền thông xã hội, nơi các thuật toán thưởng cho mong muốn của chúng ta để xem và nghe quan điểm của chúng ta được xác nhận. Nhưng trong cuộc sống, hầu hết các tình huống đều có nhiều khía cạnh và phức tạp. Điều này khiến cho cách chúng ta nhìn thế giới đa dạng hơn.
Ví dụ, bầu trời có màu gì? Chà, câu trả lời rõ ràng là màu xanh lam. Nhưng vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn, nó có thể có màu đỏ. Vào một buổi sáng sương mù lạnh lẽo, màu trắng hoặc xám. Vào ban đêm, nửa đêm màu xanh lam hoặc đen. Nhưng hãy tưởng tượng trong giây lát màu xanh của bầu trời vào một ngày nắng. Nó có thực sự là màu xanh?
Màu xanh lam có bước sóng ngắn, có nghĩa là nó tán xạ nhiều hơn các màu khác. Điều này khiến mắt người dễ nhìn thấy hơn. Vì vậy, bầu trời trông có vẻ xanh đối với con người chúng ta, mặc dù có cả một dải màu sắc ngoài kia. Thậm chí, một điều gì đó dường như hoàn toàn hiển nhiên, lại có thể mang nhiều khía cạnh hơn bạn nghĩ.
3. Thực hành “khiêm tốn trí tuệ” (intellectual humility)
Một cách tiếp cận tranh luận đúng đắn là loại bỏ ý tưởng “luôn đúng”. Hoặc ít nhất, hãy nghiêm túc xem xét rằng bạn cũng có thể đã sai. Đặt mình vào vị trí của người khác có thể mang lại kết quả hiệu quả hơn nhiều. Hãy thực sự cố gắng hiểu người kia đang suy nghĩ điều gì. Đó là thứ được gọi là “sự đồng cảm trí tuệ”.
Điều này là một thách thức. Nhưng đó là vấn đề. Nó chỉ có thể hoạt động khi cả hai bên tham gia một cách thiện chí. Lập luận chỉ để làm lãng phí thời gian của ai đó, được trên mạng gọi là “hải âu”. Nó không chỉ khiến bạn bị mọi người tránh mặt trong các bữa tiệc. Mà tệ hơn, chúng ta còn bị đánh giá thấp về mặt trí tuệ, xã hội và chính trị vì điều đó.
4. Kiểm tra nguồn thông tin của bạn
Điều quan trọng hơn bao giờ hết là biết nguồn thông tin của bạn đến từ đâu. Biểu đồ nhìn khoa học về sự nguy hiểm của những chú chó đốm hoang dã có thể trông rất thuyết phục. Đó là cho đến khi bạn tìm hiểu sâu hơn một chút. Khi đó, bạn sẽ thấy nó được ủy quyền bởi nhân vật phản diện Disney, Cruella de Vil, mặc áo khoác lông. Hãy đề phòng những động cơ xấu xa và những lợi ích cá nhận. Hãy tìm hiểu về những kiến thức cơ bản của phương pháp luận khoa học, cách sử dụng dữ liệu và cách nó được trình bày là tất cả những vũ khí trong kho hành trang của bạn giúp rèn luyện tư duy phản biện tốt hơn.
5. Tránh sự ngụy biện
Khi tham gia vào các cuộc tranh luận trực tuyến, chúng ta rất dễ mất bình tĩnh. Khi đó, chúng ta sử dụng một số những chiến thuật “to tiếng”. Một chiến thuật phổ biến mà các nhà triết học gọi là nguyên lý nguỵ biện “Người đàn ông rơm”. Thay vì liên kết với niềm tin thực tế, bạn tham gia với một bức tranh biếm họa.
Ví dụ: nếu tôi nói, “Tôi thích chuột đồng hơn chuột nhảy”, bạn có thể trả lời: “Ồ, vậy bạn muốn nhấn chìm tất cả chuột nhảy?” Một quan điểm để dễ bị hạ gục hơn nhiều. Một ngụy biện khác là “ngụy biện ad hominem”. Đó là khi bạn hạ thấp một lập luận vì định kiến của bạn về người đưa ra lập luận đó. Điều này có thể dẫn đến các cuộc tấn công ad hominem, về cơ bản là tiếng Latinh là “bôi nhọ”. Trong tình huống đó, công bằng mà nói thì ai cũng thua.
Tham gia vào tư duy phản biện không thú vị bằng việc nhặt một cây kim chỉ nam hoặc cảm thấy như bạn về cơ bản là đúng. Về lâu dài, rèn luyện tư duy phản biện tốt sẽ mang đến một xã hội hài hòa, nhận thức tốt hơn. Đó sẽ là một chiến thắng của tất cả mọi người.
Nguồn: https://www.bbc.co.uk/
Bài viết được thực hiện với sự hợp tác của The Open University, với các chuyên gia tư vấn OU, Tiến sĩ Mark Pinder và Tiến sĩ Paul-Francois Tremlett
Adsplus.vn
Cảm ơn bạn đã xem bài viết này. Hãy cập nhật thêm các bài viết từ Adsplus để biết thêm những thông tin mới nhất về Kinh Doanh và các Tips chạy Quảng Cáo (Ads) hiệu quả.
- Tham khảo các khóa học Google Ads, Facebook Ads tại guru.edu.vn
- Tham khảo các gói set up tài khoản quảng cáo Google Ads, Facebook Ads tại 1ad.vn
